تقویم محلی مازندرانی

در گاه شماری مازندارنی که به نام « فرس قدیم » شناخته می شود

آغاز تاریخ تبری همزمان با سال 31هجری است.پس از در گذشت یزدگرد سوم،اسپهبد گیل ژاماسبی پادشاه تبرستان برای آیین نیاکان خود پرچم استقلال برافراشت از آن زمان تاریخ نوین مازندران پس از ظهور و گسترش اسلام در این سرزمین آغاز گشت هر سال تبری به چهار بخش،بهار،تابستان،پائیز،زمستان تقسیم می شود هر سال دارای دوازده ماه است و هر ماه سی روز می باشد که به اضافه پنج روز پتک می شود.در سال چهارم یک روز به پتک افزوده می شود و نام آن شیشک است آغاز هر سال تبری از نخستین روز از فردینه ماه یعنی برابر با3 مرداد ماه شمسی و25جولای میلادی است

در گاه شماری مازندارنی که به نام « فرس قدیم » شناخته می شود ، سال 365 روز دارد و آن دوازده ماه 30 روز است و 5 روز به نام « پیتک » یا « پتک » این سال ، 6 ساعت و کسری کمتر از 1 سال خورشیدی دارد و از این رو ماههای آن گردان است و جای هر ماهش با گذشت 128 سال یک ماه پیشتر می افتد. مازندرانی ها سال این گاه شماری را از « ارکه ما» ( آذرماه ) آغاز و به « اونما» ( آبان ماه ) ختم می کنند. پنج روز « پیتک » را هم به پایان « اونما» می افزایند و هر یک از ماهها را به ترتیب زیر چنین می خوانند: ارکما ( آذرماه ) دما یا دیما ( دی ماه ) وهمن ما ( بهمن ماه ) نوروز ما یا نرزما یا عیدما ( اسفندماه) سیوما یا فردین ما ( فروردین ماه ) کرچ ما یا ک"رچ ما ( اردیبهشت ماه ) هر ما ( خرداد ماه ) تیرما ( تیر ماه ) مردال ما یا ملارما ( مرداد ماه ) شرویرما یا شروین ما ( شهریور ماه ) میرما ( مهرماه ) اونما ( آبانماه ) نظیر این گاه شماری را « امیر تیمور قاجار » در زمان محمدشاه قاجار ، در کتاب « نصاب طبری » زیر عنوان « اسامی ماههای فرس » چنین یاد کرده است : سیوماه و کرچ و هره ماه تیر دگر هست مردال و شروین میر چه اونه ماه وارکه ماه است و دی ز پی وهمن و هست نوروز اخیر پتک را بدان خسمه زائده به آئین هرگز صغیر و کبیر مازندرانی ها نخستین روز هر ماه را« مارماه » می نامند و در سپیده دم آن در هر خانه مرد یا زن یا کودکی خوش قد پا به آستانه خانه میگذارد تا به آن خانواده ، آن ماه تا آخرین روز هایش خوش بگذرد. نیز در روز « مارما» هر ماه داد و ستد نمیکنند و چیزی به کسی نمی دهند یا نمی بخشند و چنین کارهایی را بدشگون می پندارند. چگونگی هوای هر روز از پنج روز پیتک را نشانه ای از هوای ماهی از پنج ماه پس از آن می دانند. اگر هوای نخستین روز پیتک آفتابی باشد هوای روزهای « ارکما» را هم آفتابی می پندارند. یا اگر هوای دومین روز آن بارانی باشد ، هوای « دما» را بارانی می دانند،بهمین گونه چگونگی « وهمن ما» و »« فردین ما» و « نوروزما» می انگارند. همچنین هوای هر یک از روزهای طاق « کرچما» را تا چهاردهم، یعنی روزهای اول و سوم و پنجم .سیزدهم ، که جمله هفت روز می شود، نشانهای از هوای روزهای « کرچما» و شش ماه دیگر سال می دانند. مثلا اگر آسمان روز اول « کرچما» گرفته و بارانی شود ، هوای سراسر ماه «کرچما» را گرفته و بارانی می پندارند. یا اگر هوای روز سوم آن باز و آفتابی شود، هوای تمام روزهای ماه « هر ما» را باز و آفتابی خواهند دانست. بهمین طریق هوای روزهای پنجم و هفتم و سیزدهم را نشانه هائی از برای هوای ماه های «تیرما » « مردال ما» و ..« اونما» می انگارند این هفت روز از « کرچما» را « کرچ در» می نامند و در این روزها گلکاری نمی کنند، تن نمی شویند، موی سر و چهره نمی تراشند و پشم گوسفند و موی بز نمی چینندو چون معتقدند که : اگر گلکاری بکنند مار درخانه شان آشکار خواهد شد و آشیانه و تخم گذاری خواهد کرد. اگر موی سر بتراشند یا تن بشویند ، موی سر و تن و چهره شان سفید می شود و می ریزد. اگر پشم گوسفند یا موی بز را بچینند، بیماری و بلا در دام می افتد.

* * *

آغاز تاریخ تبری همزمان با سال 31هجری است.پس از در گذشت یزدگرد سوم،اسپهبد گیل ژاماسبی پادشاه تبرستان برای آیین نیاکان خود پرچم استقلال برافراشت از آن زمان تاریخ نوین مازندران پس از ظهور و گسترش اسلام در این سرزمین آغاز گشت هر سال تبری به چهار بخش،بهار،تابستان،پائیز،زمستان تقسیم می شود هر سال دارای دوازده ماه است و هر ماه سی روز می باشد که به اضافه پنج روز پتک می شود.در سال چهارم یک روز به پتک افزوده می شود و نام آن شیشک استآغاز هر سال تبری از نخستین روز از فردینه ماه یعنی برابر با3 مرداد ماه شمسی و25جولای میلادی است